1. Nguyên nhân:

Chứng thận không nạp khí là những triệu chứng vì thận khí hư suy, khí không về gốc mà biểu hiện ra. Người bị bệnh lâu hại thận, phế hư ảnh hưởng đến thận đếu có thể gây ra chứng này (Hen PQ, tâm phế mạn).

2. Chứng trạng:

Eo lưng, đầu gối đau mỏi, thở ngắn, xuyễn xúc, thở ra nhiều, thở vào ít, cử động thì tăng thêm, tiếng nói thấp, khí yếu, thần mệt, mồ hôi ra, người lạnh chân tay lạnh. Lưỡi nhợt, rêu trắng, mạch trầm nhược. Hoặc là xuyễn dữ dội, mồ hôi ra đầm đìa, chân tay lạnh, mặt xanh, mạch phù không có gốc. Hoặc thở ngắn xuyễn xúc, mặt đỏ, tâm phiền, họng khô, lưỡi đỏ, mạch tế sác.

3. Cơ chế bệnh sinh:

Phế chủ thở ra, thận chủ thở vào. Hễ là thở ra khó mà xuyễn là bệnh phế, thở vào khó mà xuyễn là bệnh thận. Hễ là bệnh đã lâu, ra mồ hôi nhiều, mất huyết, mệt nhọc, hại đến khí thận, khí không về gốc, cô dương không có chỗ tựa, phù lên trên đều có thể gây ra chứng này.

Thận là rễ của khí, nếu thận hư không tiếp nạp được khí, khí không về thận thì thở ra nhiều, thở vào ít, hơi thở ngắn xuyễn, xúc động thì tăng lên. Thận khí hư thì xương mất nuôi dưỡng cho nên eo lưng, đầu gối đau mỏi. Khí hư thì bảo vệ ở ngoài không kín chặt, cho nên ra mồ hôi. Khí hư hại đến dương, dương không sưởi ấm được cho nên người lạnh, chân tay lạnh, thần mệt. Phế khí hư thì tiếng nói thấp yếu. Nếu khí không về gốc, dương khí suy hư muốn thoát thì xuyễn nhiều, ra mồ hôi lạnh, chân tay lạnh, mặt xanh, mạch hư phù. Thận khí suy kém lâu thì hại âm, hoặc vốn là âm hư thì có thể khí âm cùng hư. Khí hư thì thở ngắn, xuyễn xúc. Âm hư thì hư hoả bốc lên, xuất hiện các chứng mặt đỏ, tâm phiền, họng khô, lưỡi đỏ, mạch tế sác.

Điểm chính để chẩn đoán là: thở xuyễn, kiêm có chứng phế hư, thận hư.

4. Luận trị:

– Phép trị: Bổ thận nạp khí.

– Phương dược:

* Nhâm sâm hồ đào (Tế sinh phương): Nhân sâm 8g, Hồ đào 5 hạt

Phân tích: Sâm bổ   nguyên khí. Hồ đào nhuận phế thu nạp thận khí.

* Nhân sâm tắc kè tán (Vệ sinh bảo giám).  

Tắc kè	1đôi	Tang bạch bì	60g	Bối mẫu	60g
Cam thảo	150g	Hạnh nhân	150g	Tri mẫu	60g
Phục linh	60g	Nhân sâm	60g

Phân tích: Tắc kè bổ thận nạp khí định xuyễn. Nhân sâm bổ nguyên khí, ích tỳ khí. Phục linh kiện tỳ thẩm thấp. Tang bạch bì, Hạnh nhân lợi phế giáng nghịch. Bối mẫu thanh nhiệt nhuận phế khai uất hoá đàm. Tri mẫu vừa thanh phế nhiệt vừa tư thận nạp khí. Cam thảo bổ ích nguyên khí.