Điều trị xơ vừa động mạch vành theo y học cổ truyền

tâm giao thống

(xơ vữa động mạch vành)

1. Đại cương.

Định nghĩa:

Trung y mô tả những cơn đau đột nhiên xuất hiện ở vùng trước tim và sau xương ức trong các chứng “Tâm thống, tâm quí, hung tý…”. Đau ở ngực trái thường lan đến cổ, mặt trong cánh tay, có khi kèm theo tím tái, tứ chi quyết lạnh, mạch vi tế, thường gặp ở tuổi trên 40, nam nhiều hơn nữ.

1.2.  Nguyên nhân bệnh lý:

Những người già cơ thể suy nhược hoặc do ăn nhiều chất béo hoặc do nội nhân (thất tình) mà dẫn đến.

Bản chất bệnh do tâm dương không đầy đủ, tâm dương bất túc, tỳ dương không kiện vận dẫn đến hàn ngưng huyết ứ, đàm trọc nội sinh. Đàm trọc huyết ứ bế trở tâm mạch dẫn đến huyết hành bị trở ngại ở phần trên ngực gây nên cơn đau kịch liệt vùng trước tim. Nếu nặng thì khí – huyết không thông, xuất hiện tím tái, tứ chi quyết lạnh, mạch vi muốn tuyệt. Cũng có thể do tỳ dương không kiện vận dẫn đến tâm – dương bất túc. Mệnh môn hỏa suy hoặc do tâm huyết không đầy đủ mà dẫn đến. Trên lâm sàng thường do can thận âm hư.

Dựa trên lý luận “Âm dương hỗ căn, âm trưởng ở dương, dương trưởng ở âm, âm tổn cập dương, dương tổn cập âm”. Vì vậy, nếu bệnh nhân lâu ngày không được điều trị hoặc điều trị không kịp thời sẽ dẫn đến âm – dương đều hư, âm – dương không đầy đủ, khí – huyết ứ trở bên trong. Điều này có liên quan mật thiết với 3 tạng: tỳ, can, thận.

1.3.  Biện chứng:

Bệnh hư thực thác tạp, triệu chứng có đàm trọc huyết ứ lại có âm – dương khí – huyết hư.

Trên thực tế lâm sàng là tiêu thực mà bản hư nên khi điều trị cần phải áp dụng nguyên tắc “Cấp trị tiêu hoãn trị bản”. Khi phát bệnh thì nên hành khí hoạt huyết hoặc ôn hóa hàn đàm kết hợp củng cố tâm âm, tâm dương; như thế là coi trọng trị tiêu. Sau khi bệnh được cải thiện tốt, lấy bổ hư là chính kèm thêm thuốc trừ đàm thông ứ; như vậy là coi trọng trị bản.

2.  Lâm sàng và thể bệnh.

• Thể dương hư do trở tắc.:

+Ngực đầy tức, đau trước ngực tâm quí, đoản khí, sắc mặt nhợt nhạt, gầy gò, vô lực, sợ lạnh, chi lạnh, tự hãn, ngủ không yên, ăn kém, tiểu tiện trong dài, đại tiện lỏng nát, lưỡi bệu nhợt mềm, rêu trắng nhuận hoặc trơn, mạch trầm hoãn hoặc kết đại.

+ Phương pháp điều trị: ôn dương thông lạc trừ đàm.

+ Phương thuốc: “Chỉ thực giới bạch quế chi thang” gia giảm.

Chỉ thực Giới bạch	12g 6g	Chế bán hạ Toàn qua lâu	12g 32g
Sinh khương	8g	Đẳng sâm	16g
Quế chi	16g	Tế tân	4g
Đan sâm	16g

Nừu đau nặng thì thêm “Tô hợp dương hoàn” 1 hoàn uống với nước ấm.

2.2. Khí trệ huyết ứ:

+Ngực đau nhói từng cơn, đau lan lên vai và lưng, tức ngực khó thở, lưỡi xám tím, rìa lưỡi và đầu lưỡi có điểm ứ huyết; mạch trầm, sáp hoặc kết.

+ Phương pháp điều trị: hành khí hoạt huyết, hóa ứ thông lạc.

+ Phương thuốc: “Trục ứ thang” gia giảm.

Xuyên khung	8g	Đào nhân	12g
Sinh địa hoàng	16g	Đương qui	12g
Xích thược	12g	Quất hồng	12g
Hồng hoa	12g	Chỉ xác	8g
Cát cánh	8g	Tử hồ	4g
Cam thảo	4g

Ngày 1 thang sắc uống chia 2 lần, có thể uống kèm “Thất tiếu tán” ngày 2g hoặc bột tam thất ngày 9g (chia 3 lần).

2.3.  Âm hư bế trở:

+Khí uất tức ngực, cơn đau vùng tim nặng về đêm, đầu váng, tai ù, miệng khô, mắt mỏi, ngủ không yên giấc, tư hãn (đạo hãn), lưng đau, gối mỏi, tiểu tiện nhiều về đêm, chất lưỡi bệu hồng, rêu lưỡi trắng mỏng hoặc không có rêu; mạch tế sác hoặc vi tế hoặc súc.

+Phương pháp chữa: tư âm thông lạc.

+ Phương Bài thuốc: “Dưỡng âm thông tý thang”.

Sinh địa	24g	Mạch môn	12g
Nữ trinh tử	20g	Qua lâu	12g
Đẳng sâm	12g	Quất hồng	8g
Hồng hoa	8g	Đào nhân	12g

Diên hồ sách          12g

Nếu đau nặng thì gia thêm:  tam thất 3g, ngày 2 lần uống.

2.4.  Âm dương hư tý:

+Đau ngực vùng trước tim, có khi giữa đêm phải thức giấc vì đau, tâm quí khí đoản, đầu thống ,tai ù, trằn trọc không yên, ăn kém,gầy gò, lưng, gối đau mỏi, sợ lạnh sợ gió, chi lạnh; đái đêm nhiều, chất lưỡi xám tím hoặc trắng nhợt, rêu lưỡi ít, mạch tế nhược hoặc kết đại.

+ Phương pháp chữa: điều bổ âm – dương- lý khí hoạt huyết.

+ Phương thuốc: “Chích cam thảo thang” gia giảm.

Đẳng sâm	24g	Nhục quế	4 – 10g
Chích thảo	12g	Sinh địa	12g
Mạch đông	12g	Phụ tử chế	4 – 12g
Giới bạch	12g	Xuyên qui	12g
Toan táo nhân Sinh khương	12g 3 lát	Đẳng sâm	16g.