VIÊM CẦU THẬN CẤP
– Biện chứng đông y: Phong hàn át biểu, vệ khí bị uất.
– Cách trị: Sơ phong phát biểu, tuyên phế lợi thủy.
– Đơn thuốc: Ma hoàng thang gia vị.
– Công thức:
| Ma hoàng 5g | Hạnh nhân 10g |
| Phù bình 8g | Quế chi 5g |
| Tử tô diệp 13g | Phòng kỉ 15g |
| Tang bì 13g | Đình lịch tử 13g |
Sắc uống, mỗi ngày 1 thang.
– Hiệu quả lâm sàng: Trương XX, nam, 34 tuổi, nông dân. Mặt bệnh nhân bị phù, nửa thân trên nặng, kềm theo đau đầu, nhức tay chân, hàn nhiệt, ngực đầy tắc, không nằm thẳng được. Xét nghiệm nước tiểu: hồng cầu (++), albumin (++), trụ hạt (+), bạch cầu (ít). Chẩn đoán là viêm cầu thận cấp, vào viện điều trị. Từng dùng thuốc tây nhưng không kết quả, đổi sang đông y. Cho dùng 2 thang Ma hoàng thang gia vị. Sau khi uống thuốc, ra ít mồ hôi, hơi bớt phù, các chứng khác có giảm. Khám lại lần thứ hai, phù tuy nhẹ bớt, nhưng vẫn không nằm thẳng được lâu, đôi lúc ho, rêu lưỡi trắng bẩn, mạch phù nhu. Theo nguyên tắc phù từ lưng trở lên phải cho ra mồ hôi, đã tiến hành phát hãn lợi thủy để trong ngoài cùng tiêu. Lại dùng bài Ma hoàng thang gia vị, thêm Xuyên phác 7g. Uống 2 thang, phù rút quá nửa. Vẫn giữ nguyên bài thuốc, giảm Phù bình xuống còn 4g, uống tiếp 2 thang. Bệnh khỏi ra viện.
146. VIÊM CẦU THẬN CẤP
– Biện chứng đông y: Thấp nhiệt rót xuống dưới, đốt làm thương tổn âm của thận và bàng quang.
– Cách trị: Thanh nhiệt lợi niệu chỉ huyết.
– Đơn thuốc: Gia vị đạo xích thang.
– Công thức:
| Sinh địa 12g | Mộc thông 12g |
| Cam thảo tiêu 6g | Trúc diệp 9g |
| Biển súc 12g | Thạch vĩ 12g |
| Đại tiểu kế 30g | Hải kim sa 12g |
| Bạch mao cǎn 30g |
Sắc uống mỗi ngày 1 thang.
– Hiệu quả lâm sàng: Lý XX, nam, 18 tuổi, học sinh. Tới khám ngày 14-4-1963 mắc bệnh đã 2 tuần, đi tiểu nhiều lần, cấp, nóng và đau ống đái, đái máu. Lưng đau phát sốt, đầu váng, phù, sắc mặt đỏ tím, lưỡi đỏ, rêu mỏng màu vàng, thở gấp. Mạch huyền sác xích nhu sác. Thử nước tiểu: hồng cầu đầy vi trường, bạch cầu 6-8 cái, albumin (++).
Tây y chẩn đoán là viêm cầu thận cấp.
Đây là bệnh huyết lâm thể thấp nhiệt, chữa phải theo phép thanh nhiệt lợi niệu chỉ huyết. Cho dùng bài Gia vị đạo xích thang. Uống 5 thang, các chứng tiểu tiện nhiều lần, đau nóng ống đái giảm quá nửa, hết đái máu, phù cũng rút quá nửa. Đó là biểu hiện sự khí hóa của tam tiêu đang dần phục hồi, thấp nhiệt sắp rút. Cho uống tiếp 8 thang tiểu tiện trở lại bình thường, hết phù, các chứng khác đều hết. Xét nghiệm nước tiểu đã bình thường. Khuyên uống thêm 3 thang nữa để củng cố hiệu quả.
– Bàn luận: Đây là chứng huyết lâm do thấp nhiệt rót xuống thiêu đốt làm tổn thương âm lạc của thận và bàng quang. Nếu mạch huyền sác, xích nhu sác, đó là mạch thấp nhiệt, còn mặt đỏ, lưỡi đỏ, rêu mỏng vàng, đàu váng, sốt nóng đều là biểu hiện tà của thấp nhiệt uất mà bốc lên. Phù là triệu chứng, thấp nhiệt bị tắc trệ, tan tiêu mất chức nǎng khí hoá, huyền phù không thông thoát, thấp tà đọng lại; còn tiểu tiện nhiều lần, đi tiểu nóng, đau, đái máu, đau lưng là do thấp nhiệt rót xuống hạ tiêu, đốt tổn thương âm lạc. Chữa bệnh này phải thanh nhiệt lợi niệu lương huyết cầm máu. Trong bài Gia vị đạo xích thang chú trọng dùng Đại tiểu kế, Bạch mao cǎn để thanh thấp nhiệt, khôi phục âm lạc, cầm đái máu, bệnh khỏi.
147. VIÊM CẦU THẬN CẤP
– Biện chứng đông y: Thấp làm rối trung tiêu, ngoại cảm phong hàn.
– Cách trị: Giải biểu lợi niệu, hành khí tiêu thủy.
– Đơn thuốc: Phong thủy thang.
– Công thức:
| Bồ công anh 15g | Ngư tinh thảo 15g |
| Sinh hoàng kỳ 20g | Tiêu bạch truật 10g |
| Tang bì 10g | Trần bì 10g |
| Đại phúc bì 10g | Lai phục tử 15g |
| Trầm hương 2g | Râu ngô 12g |
Sắc uống mỗi ngày 1 thang.
148. VIÊM CẦU THẬN CẤP
– Biện chứng đông y: Ngoại tà tập phế, phế khí ung uất không thông.
– Cách trị: Sơ phong giải biểu, tuyên phế lợi thủy.
– Đơn thuốc: Phong thủy thũng hiệu phương.
– Công thức:
| Thoa bồ đào 20g | Thấu cốt thảo 20g |
| Tùng la trà 20g | Ma hoàng 20g |
| Đại táo 7 quả |
Sắc uống, mỗi ngày 1 thang.
– Hiệu quả lâm sàng: Lý XX, nữ, 30 tuổi, xã viên. Bệnh nhân 1 tháng trước đây bị cảm, viêm amidan. Mấy ngày gần đây đột nhiên mặt và mắt phù, chưa đầy ba ngày phù toàn thân, kèm theo sốt nóng, sợ gió, đôi lúc bị ho, chân tay đau nhức nhối, tiểu tiện kém. Vì bệnh tình phát triển nhanh nên tới cấp cứu. Khám thấy các chứng nêu trên, rêu lưỡi trắng, mạch phủ hoãn. Bệnh này thuộc phong thủy thũng. Phổi vốn coi việc túc giáng, chủ việc tuyên thông khí hóa, là đầu nguồn trên của nước. Nay vì do tà xâm nhập vào phế, phế khí ung uất không thông, do đó mất chức nǎng điều hòa thủy đạo dẫn xuống bàng quang. Chữa nó phải sơ phong, giải biểu, tuyên phế lợi thủy. Cho dùng bài thuốc Phong thủy thũng hiệu thang. Uống hết 1 thang, phù nề rút bớt thân thể cảm thấp nhẹ nhõm. Uống hết 3 thang, phù nề rút hết, vui vẻ về nhà. Về sau bệnh nhân biên thư cho biết bệnh không tái phát.
– Bàn luận: Trong bài thuốc trên, Thoa bồ đào và Thấu cốt thảo sơ phong giải biểu, Ma hoàng, Tùng la trà tuyên phế lợi thủy. Nếu không có Tùng la trà có thể thay bằng Hoa trà, không có Thoa bồ đào có thể thay bằng Bạch bồ đào. Uống xong ra mồ hôi.
Để lại một phản hồi