1. Nguyên nhân:

Chứng tâm âm hư là triệu chứng vì tâm âm không đủ không nhu dưỡng được tâm mà biểu hiện ra. Hễ mà suy nghĩ liên tục dương khí của ngũ chí tăng lên nhiều dễ hại âm. Hay bệnh nhiệt, bệnh lâu hao tổn âm dịch, hay âm dịch sinh thành không đủ, đều có thể sinh ra chứng này.

2. Chứng trạng:

Tâm quý, chính xung, mất ngủ, nhiều chiêm bao, triều nhiệt, ngũ tâm phiền nhiệt, ra mồ hôi trộm, má đỏ, họng khô, lưỡi đỏ, rêu ít, mạch tế sác.

3. Cơ chế bệnh sinh:

– Tâm âm không đủ làm cho tâm mất sự nuôi dưỡng, tâm động không yên cho nên thấy tâm quý, chính xung. Âm không đủ thì thần không được tàng giữ  nên mất ngủ, nhiều chiêm bao.

– Âm hư thì dương cang, hư nhiệt sinh ở trong cho nên trào nhiệt, ngũ tâm phiền nhiệt.

– Ngủ thì dương khí vào ở âm, tâm dịch bị chưng bốc chảy ra ngoài thành mồ hôi trộm, gò má đỏ, là dương phù ở trên, họng khô là âm không tiếp lên trên, lưỡi đỏ rêu ít, mạch tế đều là phần âm không đầy đủ.

Điểm chính để chẩn đoán là: chứng tâm quý thêm chứng âm hư.

4. Luận trị:

– Phép trị: Tư dưỡng tâm âm, an thần định chí.

– Phương dược:

* Bá tử dưỡng tâm hoàn (Thể nhân hội biên):

Bá tử nhân      20g	Kỷ tử              16g	Huyền sâm      16g
Mạch môn      12g	Đương qui      12g	Thục địa          12g
Xương bồ       12g	Phục thần         8g	Cam thảo         4g

Phân tích: Bá tử nhân, Phục thần để dưỡng tâm an thần. Thục địa, Huyền sâm, Mạch môn để tư âm thanh nhiệt. Đương qui, Kỷ tử để tư âm dưỡng huyết. Xương bồ để khai khiếu.

* Thiên vương bổ tâm đơn (Nhiếp sinh bí phẫu):

Sinh địa	80g	Nhân sâm	20g	Đan sâm	20g
Huyền sâm	20g	Bạch linh	20g	Ngũ vị tử	40g
Viễn chí	20g	Cát cánh	20g	Đương qui	40g
Thiên môn	40g	Mạch môn	40g	Bá tử nhân	40g
Toan táo nhân	40g	Chu sa	Vừa đủ

          Phân tích: Sinh địa, Huyền sâm để bổ âm dưỡng huyết thanh nhiệt, làm tâm thần không bị hư hoả nhiễu động là quân. Đan sâm, Đương qui để bổ huyết, dưỡng tâm. Nhân sâm, Phục linh để ích khí ninh tâm. Bá tử nhân, Viễn chí để dưỡng tâm an thần là thần. Thiên môn, Mạch môn để tư âm thanh hư hoả. Toan táo nhân, Ngũ vị tử để thu liễm tâm khí là tá. Cát cánh đưa các vị lên trên, Chu sa dẫn các vị thuốc vào tâm và có tác dụng an thần là sứ.