1. Nguyên nhân:

Chứng đàm mê tâm khiếu là chỉ về những triệu chứng vì đàm trọc che bít tâm khiếu mà biểu hiện ra. Những trường hợp có thấp trọc đọng lâu, lâu rồi hoá đàm, hoặc tình chí không thoải mái, uất mà sinh đàm, đều có thể sinh ra chứng này.

2. Chứng trạng:

Bụng tức nôn mửa, họng có tiếng đàm, tinh thần lúc đờ đẫn, lúc tỉnh táo, nặng thì có khi mê man không biết gì, rêu lưỡi trắng nhờn, mạch hoạt. Hoặc tinh thần lạnh nhạt, uất ức, si ngốc, nói một mình, cử chỉ thất thường, hoặc bỗng nhiên kinh sợ thét lên mê ngã ra, trong họng có tiếng đàm, chân tay co giật. (Động kinh, tâm thần phân lập, TBMM não).

3. Cơ chế bệnh sinh:

Thấp đàm đọng ở trong, vị mất hoà giáng, vị khí nghịch lên thì tức bụng nôn mửa. Đàm theo họng lên thì trong họng có tiếng đàm kêu. Đàm mê tâm khiếu mà tinh thần mê muội, si ngốc, cử chỉ thất thường là thuộc chứng điên. Đó là loại bệnh thuộc tinh thần thất thường, phần nhiều vì tình chí không thoải mái, can khí uất kết mà thành đàm, đàm che lấp tâm khiếu mà gây ra. Đàm mê tâm khiếu mà bỗng nhiên kinh sợ thét lên hôn mê ngã ra, chân tay co giật là thuộc bệnh động kinh. Hoặc vì tiên thiên bất túc, hoặc vì bỗng nhiên gặp kinh hoảng, hoặc vì tỳ vị suy tổn, làm cho đàm dãi chứa đọng ở trong mà bỗng nhiên hôn mê ngã ra, chân tay co giật. Rêu lưỡi trắng nhờn, mạch hoạt là hiện tượng đàm trệ.

4. Luận trị:

– Phép trị: Trừ đàm khai khiếu.

– Phương dược:

* Dịch đàm thang (Tế sinh phương):

Trần bì           15g	Nam tinh         8g	Xương bồ            3g
Bán hạ           15g	Trúc nhự         2g	Đại táo                2quả
Phục linh         9g	Chỉ thực          6g	Sinh khương        3lát
Cam thảo        5g	Đảng sâm       3g

Phân tích: Bài này dựa trên cơ sở của bài Nhị trần thang (Bán hạ, Trần bì, Phục linh, Cam thảo) để trừ đàm. Thêm các vị Nam tinh, Trúc nhự để táo thấp hoá đàm, tiêu bĩ tán kết. Chỉ thực để lí khí hoá đàm. Đảng sâm, Đại táo để kiện tỳ lợi thấp. Xương bồ để khai khiếu.

* An cung ngưu hoàng hoàn (Ôn bệnh điều biện): Ngưu hoàng, Uất kim, Tê giác, Hoàng cầm, Hoàng liên, Hùng hoàng, Sơn chi, Mai phiến, Xạ hương, Chân châu, Chu sa.

Ngưu hoàng, Tê giác để thanh tâm giải độc, bên trong thấu bào lạc. Hoàng cầm, Hoàng liên, Sơn chi thanh nhiệt tả hoả. Uất kim thông tâm khí để khai khiếu. Chu sa, Chân châu để chấn tâm an thần. Xạ hương, Băng phiến, Hùng hoàng để hoá đàm giải độc.