Chứng dương hư

1. Khái niệm.

     Chứng dương hư cũng gọi là chứng hư hàn, là tên gọi chung cho trường hợp dương khí bất túc, cơ năng suy thoái xuất hiện những hiện tượng các cơ quan chức năng trong cơ thể không được sưởi ấm, nguyên nhân phần nhiều do tiên thiên phú bẩm bất túc, ốm lâu thể trạng yếu, hoặc là tổn thương dương khí gây nên. Chứng dương hư trình bầy ở mục này là nói theo dương khí bất túc ở toàn bộ cơ thể, còn các chứng dương hư của tạng phủ thì tham khảo ở chứng dương hư của các tạng phủ có nói từng chuyên mục riêng.

     Biểu hiện lâm sàng chủ yếu của chứng Dương hư là sợ lạnh chân tay lạnh, sắc mặt trắng bệch, mệt mỏi yếu sức, thiểu khí biếng nói, tự ra mồ hôi miệng nhạt không khát, tiểu tiện trong dài, đại tiện lỏng loãng, chất lưỡi trắng nhạt, mạch hư trì hoặc trầm nhược.

     Chứng Dương hư thường gặp trong các bệnh Thủy thũng, tiết tảo, tâm quí, hư lao. Cần phân biệt với các chứng khí hư, chứng lý hàn thực, chứng chân nhiệt giả hàn.

2.Phân tích

     Chứng Dương hư có thể gặp trong nhiều loại bệnh tật. trong bệnh tiết tả xuất hiện chứng dương hư phần nhiều do đi tả lâu ngày làm tổn hại phần dương của tỳ vị, chức năng vận hóa kém, hoặc là thận dương bất túc, mệnh môn hỏa suy gây nên, biểu hiện chủ yếu là vùng bụng sợ lạnh, đau bụng sôi bụng, đại tiện lỏng loãng, mạch trầm tế vô lực, điều trị nên ôn dương chỉ tả, nếu là tỳ vị dương hư thì chọn bài Lý trung thang , thận dương hư thì chọn bài tứ thần hoàn.

     Trong bệnh thủy thũng xuất hiện chứng Dương hư, phần nhiều do tỳ dương không vận hóa, thủy thấp không lưu thông, hoặc thận dương bất túc mất chức năng khí hóa gây nên, chứng trạng chủ yếu là từ lưng trở xuống thũng nặng ấn vào thấy lõm sâu lâu mới phục hồi, chân tay lạnh tinh thần mỏi mệt, tiểu tiện sẻn ít , chất lưỡi nhạt bệu, rêu lưỡi trắng trơn, mạch trầm tế, điều trị nên ôn dương lợi thủy, Tỳ dương hư thì cho uống cho uống thực tỳ ẩm. Thận dương hư thì cho uống Chân vũ thang

     Trong bệnh tâm quí xuất hiện chứng dương hư, đa số do Tâm dương không mạnh gây nên, có chứng trạng chủ yếu chóng mặt hồi hộp, cơ thể lạnh chân tay lạnh, tinh thần mỏi mệt yếu sức, rêu lưỡi trắng, mạch tế nhược mà sắc, điều trị nên làm phấn chấn Tâm dương, cho uống bài Linh quế truật cam thang

     Chứng Dương hư xuất hiện trong bệnh hư lao, phần nhiều do tỳ dương bất túc, chức năng vận hóa kém, hoặc do thận dương bất túc, mệnh môn hỏa suy gây nên, biểu hiện chứng trạng lạnh sợ lạnh chân tay lạnh, mỏi mệt hụt hơi, đại tiện lỏng loãng, lưỡi nhạt rêu lưỡi trắng, mạch hư nhược. Điều trị nên ôn dương phù chính, do tỳ dương hư thì dùng bài Chửng dương lý đao thang, do thận dương hư thì dùng bài Hữu qui hoàn.

Chứng dương hư phần nhiều phát sinh ở thể trạng phú bẩm bất túc, tuổi cao thế lực yếu hoặc ở người ốm lâu ngày. Chứng này về mùa hạ được sự hỗ trợ của dương khí nên bệnh tình khá nhẹ còn về mùa đông thì bệnh nặng hơn.

Trong quá trình diễn biến bệnh lý, chứng dương hư xuất hiện hai tình huống: một là âm dương nương tựa vào nhau, dương hư lâu ngày có thể tổn hại đến âm, tạo nên chứng âm dương đều hư, cho nên có biểu hiện về dương hư như sợ lạnh, tay chân lạnh, mệt mỏi yếu sức, lại có biểu hiện âm hư triều nhiệt, mồ hôi trộm, ngũ tâm phiền nhiệt. Hai là dương khí bất túc, sức vận hóa kém, trọc âm tích tụ, thủy thấp nghẽn trệ, đàm ẩm ứ huyết.v.v.. kế tiếp phát sinh.

3. Chẩn đoán phân biệt.

Chứng khí hư với chứng dương hư: chứng khí hư vốn thuộc phạm vi của chứng dương hư, chứng khí phát triển thêm một bước là chứng dương hư. Chứng khí hư là do tiên thiên phú bẩm bất túc