1. Nguyên nhân:

Chứng đại trường hư hàn là những triệu chứng vì dương khí ở đại trường hư suy mà biểu hiện ra, hoặc vì ăn nhiều đồ sống lạnh, bệnh lâu ngày, tả lỵ liên tục không khỏi, mà tổn hại đến dương khí đều có thể gây ra chứng này (Viêm ĐT mạn, viêm Đt co thắt, đau bụng do lạnh).

2. Chứng trạng:

Ruột sôi, bụng đau lâm râm, đại tiện lỏng loãng, không cầm được, hoặc khi đại tiện thì phần khó ra, giang môn sa xuống, hoặc sau khi đại tiện thì thoát giang. Sợ lạnh thích ấm, chân tay mình mẩy không ấm, thần mệt yếu sức, nước tiểu trong dài, rêu trắng, mạch trầm, hoặc trì.

3. Cơ chế bệnh sinh:

Dương khí hư suy thì hàn thấp thịnh ở trong, dương ở đại trường không đầy đủ, không truyền đạo được, không sưởi ấm được, cho nên ruột sôi, đại tiện lỏng, không cầm được. Dương suy, tân dịch không vận hành, cặn bã không có gì thúc đẩy xuống, cho nên phân khó ra. Hàn thịnh thì huyết ngưng cho nên bụng đau lâm râm. Dương khí không đủ, không sưởi ấm được cho chân tay cơ thể, cho nên sợ lạnh, thích ấm chân tay sợ lạnh. Trung khí hư thì thần mệt không có sức. Trung khí hãm xuống thì giang môn sa xuống, hoặc khi đi đại tiện thì thoát giang. Rêu lưỡi trắng, mạch trầm, hoặc trì là hiện tượng lý có hàn.

Điểm chính để chẩn đoán là:   Đại tiện không cầm được, hoặc đại tiện kết, cùng xuất hiện với hiện tượng hàn.

4. Luận trị:

– Phép trị: ích khí nhuận trường.

– Phương dược: Bổ trung ích khí gia Ma nhân, Bá tử nhân