1. Nguyên nhân:

Chứng đởm uất đàm nhiễu là nói về chứng vì đàm nhiệt quấy nhiễu ở đởm, đởm không sơ tiết được mà biểu hiện ra. Chứng này vì thất tình nội thương, tình chí uất kết, khí uất hoá hoả sinh đàm, làm cho đởm mất sơ tiết gây ra (Bệnh sỏi đường mật).

2. Chứng trạng:

Choáng váng, ù tai, miệng đắng, nôn, ngực tức, sườn chướng, đởm khiếp, dễ kinh sợ, mất ngủ, nhiều chiêm bao, rêu lưỡi vàng nhờn, mạch huyền hoạt.

3. Biện chứng :

Trương Tử Hoà nói: “ Đởm là dũng cảm, kinh sợ thì đởm bị thương” đởm là phủ thanh tĩnh, đàm trọc nhiễu đởm, sơ tiết không được khí cơ không thông lợi, mất quyền quyết đoán cho nên đởm khiếp mà dễ kinh, mất ngủ, nhiều chiêm bao. Đường kinh đởm liên lạc ở đầu mặt, đàm thấp theo kinh nhiễu lên thì choáng váng, ù tai. Đàm trọc trở tắc ở trung tiêu tỳ vị, khí cơ thăng giáng thất thương cho nên sinh ra nôn mửa.

Sự sơ tiết của đởm không thực hiện, nước mật theo đó nghịch lên, cho nên miệng đắng. Khí cơ không vận, thanh dương không được phân bố cho nên ngực tức sườn  chướng. Trong có đàm nhiệt cho nên rêu lưỡi vàng nhờn, mạch huyền, hoạt.       

Điểm chính để chẩn đoán: Sợ hãi, hồi hộp, ít ngủ, rêu lưỡi vàng nhờn.

4. Luận trị:

– Phép trị: Sơ can lý khí, lợi đởm, trừ đàm.

– Phương dược:

*Tiểu sài hồ thang (Thương hàn luận) gia vị:

Sài hồ	8g	Hoàng cầm	9g	Đại táo	4 quả
Nhân sâm	6g	Bán hạ	9g	Sinh khương	3 lát
Trích cam thảo	4g

     Gia thêm: Nhân trần, Kim tiền thảo, Ô dược, Chỉ sác…

*Long đởm tả can thang (Y phương tập giải):