“Thồm lồm ăn tai” là một loại bệnh loét ở vành tai, chảy mủ vàng do liên cầu khuẩn gây ra. Người dân thường lấy lá Thồm lồm tươi giã nát đắp vào vành tai để chữa bệnh này rất công hiệu. Tuy nhiên, ngoài “thồm lồm ăn tai” ra, cây Thồm lồm còn chữa được những bệnh nào khác nữa? Đặc điểm, tính chất, cách sử dụng của nó ra sao?
1. Đặc điểm cây Thồm lồm
1.1. Mô tả
Thồm lồm có tên khoa học Polygonum sinense L (hoặc Polygonum chinense L), thuộc họ Rau răm (Polygonaceae). Đây là loại cây thân thảo, sống dai. Thân cây đứng, có khi mọc ra dài tới 2 – 3m rồi bò hay leo. Thân nhẵn, nhỏ, màu đỏ nâu, có rãnh dọc trên thân.
Lá Thồm lồm là dạng lá nguyên, mọc so le. Kích thước dài 3 – 7cm, rộng 3 – 5cm. Cuống lá bo hơi bầu bầu, ngọn lá nhọn hẹp lại tạo hình bầu dục hay hơi thuôn. Các lá phân bố ở phía trên nhỏ hơn lá bên dưới. Gần như không có cuống và ôm vào thân. Bẹ mỏng, ôm lấy 2/3 đốt.
Trên lá có gân chính và 3 – 4 cặp gân phụ, nổi rõ. Lá màu xanh, không lông. Chúng ta cũng cần phân biệt cây Thồm lồm với Thồm lồm gai. Thồm lồm gai là một loài khác cũng thuộc họ Rau răm (Polygonaceae), nhưng trên thân có gai và lá hình tam giác khá dễ nhận biết.
Hoa Thồm lồm mọc thành cụm hình xim. Tập trung ở đầu cành, dài 5 – 7cm, có nhiều hoa nhỏ, màu trắng sữa. Cuống hoa phủ rất nhiều lông có hạch tiết. Quả nhỏ, có 3 cạnh thuôn dài, mang hạch cứng ở giữa, khi chín màu đen. Mùa hoa quả vào tầm tháng 7 – 11.
1.2. Phân bố
Thồm lồm phổ biến tại Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Indonesia, Malaysia và Việt Nam. Tại nước ta, cây mọc hoang khắp nơi ở bờ ruộng, ven đường, rừng thưa,… Cây rất dễ sống và phát triển. Cây thường được người dân hái về làm thuốc.
2. Bộ phận dùng, thu hái, chế biến, bảo quản
Người ta sử dụng toàn cây từ dây, đến lá tươi, rễ, quả để làm thuốc.
Cây này có thể thu hái quanh năm. Nhưng rễ và dây nên lấy trên cây đã trưởng thành để có được lượng hoạt chất dồi dào. Các bộ phận khi thu hái về có thể dùng tươi hay rửa sạch phơi sấy khô để dùng dần.
3. Thành phần và hóa học và tác dụng dược lý của cây Thồm lồm
Hiện chưa có nhiều tài liệu nghiên cứu về cây Thồm lồm (Polygonum chinense L). Tuy nhiên theo nghiên cứu đã công bố, thành phần hóa học của các loài thuộc chi Polygonum gồm: flavonoid, anthraquinon, coumarin, lignan, napthaquinon, polyphenol, terpenoid. Cây có nhiều tác dụng dược lý đáng chú ý như chống khối u, chống oxy hóa, chống viêm, chống HIV, chống suy giảm miễn dịch và chống côn trùng.
Ngoài ra người ta còn xác định được trong cây Thồm lồm chứa một số chất như: rubin, rheum emodin, oxymethylanthraquinon, glucosid, myricyl alcol, caroten, vitamin C.
Tuy chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu về cây Thồm lồm được công bố. Nhưng đã có một số công trình thử nghiệm cây này để chữa bệnh trên lâm sàng. Cụ thể, bác sỹ Nguyễn Xuân Hiều công tác tại Khoa da liễu Quân y 108 (Sức khỏe, 79-7/1968), dựa vào kinh nghiệm nhân dân, đã thử áp dụng chữa những bệnh ngoài da nhiễm liên cầu khuẩn như chốc đầu, chốc mép, chốc da thường, eczema nhiễm khuẩn v.v… và đạt được những kết quả rất khả quan.
Tại Indonesia, người ta dùng nước ép Thồm lồm để cải thiện triệu chứng của một số bệnh về mắt.
4. Công dụng của cây Thồm lồm
Theo Đông y, Thồm lồm là vị thuốc có tính bình, vị ngọt hơi chua, có công dụng: giải nhiệt, tiêu độc, tán ứ, sát trùng. Thường được sử dụng để chữa:
- Viêm vành tai chảy nước do nhiễm liên cầu khuẩn (bệnh “Thồm lồm ăn tai”).
- Chữa mụn nhọt, chốc lở.
- Chữa viêm nang lông, viêm da đầu tiết bã.
- Trị lỵ, viêm ruột.
- Trị các chứng Viêm amygdal, viêm họng, bạch hầu, ho gà.
- Chữa viêm gan.
- Cải thiện vấn đề đục giác mạc.
- Chữa nấm âm đạo, bạch đới, viêm vú.
- Làm tiêu sưng giảm đau các vết thương đòn đánh, té ngã bầm dập.
- Trị rắn cắn (nhai nát lá đắp ngoài vết thương).
5. Một số bài thuốc sử dụng Thồm lồm
5.1. Bài thuốc trị mụn nhọt
Lá Thồm lồm 20gr, Lá khổ sâm 10gr. Đem sắc nước uống, dùng ngày 2 lần. Dùng thêm lá cây rửa sạch giã nát đắp nơi mụn nhọt ngày 2 lần. Sau vài ngày mụn sẽ xẹp.
5.2. Bài thuốc chữa chứng lở ngứa
Chuẩn bị 20g Lá cây thồm lồm, 15g Rau sam, 15g Cây kinh giới và 8g Kim ngân hoa. Tất cả đem nấu nước và tắm. Mỗi ngày tắm 2 lần. Sử dụng liên tục cho đến khi ngứa thuyên giảm và khỏi hẳn.
5.3. Bài thuốc điều trị lỵ
Dùng 12 gram Thồm lồm rửa sạch và sao nóng, rồi sắc uống. Uống liên tục 2 – 3 ngày, triệu chứng bệnh sẽ được cải thiện.
6. Lưu ý
Nên bảo quản dược liệu nơi khô ráo, thoáng mát, sạch sẽ. Cần tránh những chỗ ẩm thấp, hay bị ánh mặt trời chiếu trực tiếp sẽ làm mốc, hư hại, giảm chất lượng thuốc.
Để lại một phản hồi