Rau ngót: loại rau quen thuộc có công dụng làm thuốc

Rau ngót hay còn gọi là bồ ngót, hắc diện thần, bù ngót. Lá, thân non là thực phẩm được sử dụng giúp tăng sức khỏe, thanh nhiệt, giải độc. Đối với gia đình Việt, bồ ngót là một món ăn dân dã quen thuộc. Cây có tên khoa học Sauropus androgynus (L) Merr. Thuộc họ Thầu dầu Euphorbiaceae

Rau ngót là gì?

Mô tả

Cây rau ngót nhỏ nhẵn, cao tới 1.5-2m. Cây mọc thẳng, vỏ thân cây màu xanh lục, sau màu nâu nhạt.

Lá mọc so le, dài 4-6cm, rộng 15-30cm cuống rất ngắn 1-2mm có hai lá kèm nhỏ. Cây có phiến lá nguyên hình trứng bầu dục hoặc dài, mép nguyên.

Hoa đực mọc ở kẽ lá thành xim đơn ở phía dưới, hoa cái ở trên.

Phân bố

Bồ ngót mọc hoang và được trồng khắp nơi ở Việt Nam để lấy lá nấu canh. Chọn những cây bồ ngót lâu năm, thường 2 năm trở lên để làm thuốc. Lá tươi có thể hái dùng ngay được.

Bộ phận dùng

Cành, thân, lá

: Quả rau ngót có nhiều nang, hình cầu, hạt có vân nhỏ

Công dụng của rau ngót

Thành phần hoá học

Hoạt chất làm thuốc chưa rõ.

Chỉ mới biết trong rau ngót có 5.3% protit, 3.4% gluxit, 2.4% tro trong đó chủ yếu là canxi (169mg%). Ngoài ra photpho (64.5mg%), vitaminC (185mg%).

Có nhiều axit amin cần thiết, trong 100g rau ngót có 0.16g lysin, 0.13g metionin, 0.05g tryptophan. 0.25g phenylalanin, 0.34g treonin, 0.017g valin, 0.24g leuxin và 0.17 izoleuxin.

Trong cây rau sắng rất gần với rau ngót có hàm lượng protit cao hơn (6,5%).

Trong đó thành phần axit amin cần thiết trong 100g rau có 0.23g lysin, 0.19g metiomin, 0.08g tryptophan. Ngoài ra 0.25g phenylalanin, 0.45g treonin, 0.22g valin, 0.26g leuxin, 0.23g iaoleuxin.

Tính chất dược lý

Androgynus có hàm lượng cao các axit béo, flavonoid và polyphenol. Chiết xuất thô và các hợp chất phytochemical được phân lập từ rau ngót chống oxy hóa, chống viêm. Ngoai ra chống loét, làm trắng da, chống tiểu đường và các hoạt động điều hòa miễn dịch. Việc sử dụng truyền thống, chẳng hạn như tăng tiết sữa, điều trị loét và tiểu đường và giảm béo phì, đã được đánh giá và nghiên cứu bằng nhiều phương pháp khác nhau.
Rau ngót được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền để chữa lành vết thương, tăng tiết sữa. Giảm rối loạn tiết niệu, chữa bệnh đái tháo đường và hạ sốt. Bên cạnh những công dụng chữa bệnh, cây còn có thể được dùng làm chất tạo màu trong thực phẩm.
So sánh tác dụng chữa bệnh của chất diệp lục từ chiết xuất lá và Cu-Chlorophyllin đối với stress oxy hóa do natri nitrat gây ra ở chuột. Natri nitrat được sử dụng rộng rãi làm phụ gia thực phẩm để tạo màu và bảo quản thịt. Nghiên cứu cho kết quả, chất diệp lục từ lá rau ngót và Cu-chlorophyllin có khả năng chống oxy hóa để bảo vệ chống lại độc tính gây ra bởi natri nitrat.

Công dụng

Theo y học cổ truyền, rau ngót có vị ngọt, mùi hơi hăng, tính bình

Hoạt huyết dưỡng tâm âm là chính. Hoạt huyết dưỡng can âm. Lý thận khí

Trị chứng tâm tý thể tâm huyết ứ, thích hợp cho làm món ăn lâu dài. Trị đau thắt ngực, mất ngủ, ngủ hay mơ nhiều.

Trị đau bụng kinh, lợi sữa.

Thanh nhiệt, giải độc, bổ huyết

Trị bạch đới, tiểu không thông, tiểu ít, khó tiểu.

: Rau ngót có tác dụng trị tiểu ít, khó tiểu, tiểu không thông

Liều dùng

Cành, thân, lá dùng 40-100 g

Bài thuốc kinh nghiệm từ rau ngót

Cơn đau thắt ngực, béo phì

Lá bồ ngót 60g xay sinh tố với nước trái dừa uống 1 lần

Trị đau ngực, đầu, đau bụng kinh

Lá cây bồ ngót 30-40g, rễ nhàu 20g, cỏ xước 20-30g, rễ bắp 8-12g. Sắc uống ngày 1 lần,

Đổ mồ hôi trộm, táo bón ở trẻ em

Rau bồ ngót 30g, bầu đất 30g, 1 quả bầu dục lợn rồi nấu canh cho trẻ ăn, giúp kích thích ăn uống với những trẻ chán ăn. Rau bồ ngót nấu với thịt lợn nạc hoặc giò sống rất tốt cho cả trẻ nhỏ và người giúp tăng cường sức khoẻ với người mới ốm dậy, người già yếu hoặc phụ nữ sau khi sinh

Chữa tưa lưỡi

Lấy 10g lá tươi, rửa sạch, giã nhỏ vắt lấy nước, thấm vào gạc mềm, sạch, thấm lên lưỡi, lợi vòm miệng vùng bị tưa trắng ở trẻ em. Thấm nhẹ cho đến khi hết tưa

Đái dầm ở trẻ em

40g rau ngót tươi rửa sạch, giã nát,cho một ít nước nguội đun sôi để nguội cho vào, khuấy đều lên,gạn lấy nước uống Phần nước gạn được chia làm hai lần để uống, mỗi lần uống cách nhau khoảng 10 phút.

Đau mắt đỏ, nhức nhối khó chịu

Lá rau ngót 50g, rễ cỏ xước 30g, lá dâu 30g, lá tre 30g, rau má 30g, lá chanh 10g. Sắc lấy nước uống.

Rau ngót là món ăn quen thuộc của người dân Việt Nam. Ngoài ra cây còn có công dụng làm thuốc. Cây có tác dụng bổ huyết, lợi tiểu, lợi sữa, đau bụng kinh, đau thắt ngực. Từ rau ngót có thể chế biến nhiều món ăn bổ dưỡng, thanh nhiệt.