Nữ trinh tử: vị thuốc không chỉ tốt cho gan

Nữ trinh tử là loài cây có xuất xứ từ Trung Quốc nhưng không xa lạ với nhiều người. Bên cạnh tác dụng hỗ trợ trong điều trị bệnh lý ở gan, dược liệu này còn có những lợi ích khác. 

Nữ trinh tử là gì?

Tên khoa học

• Còn có tên gọi khác: Nữ trinh, Bạch lạp thụ tử.

• Tên khoa học: Ligustrum lucidum Ait
• Nữ trinh tử là quả của cây nữ trinh.

Mô tả thực vật

• Quả hình trứng hoặc hình bầu dục, có quả hơi cong, dài 7mm – 10mm, đường kính khoảng 3mm. Vỏ ngoài màu đen xám, có vằn nhăn, hai đầu tròn tày, một đầu có vết của cuống quả.
• Ta cần phân biệt với cây xấu hổ (cỏ thẹn, mắc cỡ, trinh nữ) tên khoa học Mimosa pudica L., họ Trinh nữ (Mimosaceae)]. Loại này quả giáp dài 2cm, rộng 3mm, tụ lại hình ngôi sao, hạt gần hình trái xoan, dài 2mm, rộng 1,5mm.

Phân bố, thu hái

• Hiện tại cây phân bố chủ yếu ở Trung Quốc và chưa tìm thấy ở nước ta
• Nữ trinh tử thường được thu hái quả vào tiết đông chí.

Tác dụng của nữ trinh tử

Thành phần hóa học

Người ta tìm thấy các thành phần hóa học: Triterpenes, secoiridoid glucoside, flavonoid và các hợp chất phenolic.

Tác dụng dược lý theo Y học hiện đại

• Nghiên cứu trên chuột cho thấy nữ trinh tử có tác dụng bảo vệ gan tránh bị tổn thương do CCl4, đồng thời tăng cường khả năng tái tạo glutathion ở gan.
• Ung thư gan là loại ung thư phổ biến thứ 5 ở nam giới và thứ 7 ở nữ giới trên toàn thế giới. Chiết xuất của quả làm đẩy nhanh quá trình chết và già đi của tế bào ung thư biểu mô tế bào gan. Từ đó, hỗ trợ điều trị ung thư gan
• Ngoài ra, nhiễm siêu vi viêm gan C (HCV) là một vấn đề nghiêm trọng trên toàn thế giới. Một số báo cáo cho thấy HCV ảnh hưởng đến khoảng 3% dân số toàn cầu và khoảng 20–30% đã tiến triển thành xơ gan và viêm gan mạn tính. Ngày càng nhiều nhà khoa học đã nghiên cứu các chất ức chế HCV, có hoạt tính kháng vi rút mạnh, chống lại HCV, hỗ trợ điều trị viêm gan siêu vi C

• Các quá trình trao đổi chất của con người có thể tạo ra các gốc tự do có hại, dẫn đến lão hóa và các bệnh mạn tính khác. Nữ trinh tử giúp gia tăng các chất chống oxy hóa trong gan và phổi.
• Đặc biệt, chiết xuất từ quả điều chỉnh sự cân bằng canxi và chu chuyển của xương, tăng đáng kể mật độ khoáng của xương, giúp phòng ngừa loãng xương sau mãn kinh ở phụ nữ.
• Ngoài ra, nghiên cứu trên heo cho thấy nữ trinh tử thúc đẩy tế bào lympho tăng sinh, điều hòa khả năng miễn dịch của cơ thể.

Tác dụng dược lý theo Y học cổ truyền

• Nữ trinh tử có vị ngọt, mát, tính đắng. Quy vào kinh can và thận.

• Theo y học cổ truyền, dược liệu có tác dụng bổ can thận, minh mục, mạnh lưng gối. Tác dụng tăng cường hoạt động tim mạch và cường tráng gân cốt. Điều trị đau đầu hoa mắt chóng mặt, an thần, ù tai, đau lưng mỏi gối, râu tóc bạc sớm.
• Người có tiêu chảy do hàn và Tỳ Vị kém, Tỳ dương hư yếu thì không được dùng.

Cách sử dụng nữ trinh tử

• Dược liệu sau khi thu hái, được hầm và phơi nắng hoặc chưng rượu để dùng

Các bài thuốc từ nữ trinh tử

• Liều dùng ngày từ 10 đến 15 gram
• Nhị chí hoàn: nữ trinh tử, hạn liên thảo. Lượng 2 vị này bằng nhau. Tán bột, trộn với mật ong đã luyện, vo thành viên, mỗi lần uống 12 gram. Tác dụng bổ can thận, bổ âm huyết, đen râu tóc
• Bài thuốc chữa hoa mắt, chóng mặt do can thận âm hư: thục địa, hoài sơn, sơn thù, đơn bì, trạch tả, phục linh, câu kỷ tử, nữ trinh tử. Sắc ngày 01 thang, chia 2 lần.