BÌNH VỊ TÁN

(Hòa tễ cục phương)

Thành phần:

Thương truật 6 – 12g

Cam thảo (sao) 4g

Hậu phác 4 – 12g

Trần bì 4 – 12g

Cách dùng: Các thuốc tán bột mịn mỗi lần uống 6 – 12g với nước sắc gừng 2 lát, Táo 2 quả.

Có thể dùng làm thuốc thang sắc uống, theo nguyên phương, lượng gia giảm.

Tác dụng: Kiện tỳ táo thấp, hành khí đạo trệ.

Giải thích bài thuốc:

Thương truật: kiện tỳ, táo thấp là chủ dược. Hậu phác: trừ thấp, giảm đầy hơi.

Trần bì: lý khí, hóa trệ.

Khương, Táo, Cam thảo: điều hòa tỳ vị.

Ứng dụng lâm sàng:

1. Trên lâm sàng dùng chữa chứng tỳ vị thấp trệ có triệu chứng đầy bụng, mồm nhạt, nôn, buồn nôn, chân tay mệt mỏi, đại tiện lỏng, rêu lưỡi trắng nhớt dày.
2. Trường hợp thấp nhiệt nặng gia Hoàng cầm, Hoàng liên, nếu thực tích bụng đầy, đại tiện táo kết gia Đại phúc bì, La bạc tử, Chỉ xác để hạ khí thông tiện.
3. Trường hợp bên trong thấp trệ, thêm ngoại cảm, triệu chứng có nôn bụng đầy, sốt sợ lạnh, gia Hoắc hương, Chế Bán hạ để giải biểu hóa trọc gọi là bài “Bất hoán kim chính tán” (Hòa tễ cục phương).

4. Trường hợp sốt rét (thấp ngược) mình mẩy nặng đau, mạch nhu, lạnh nhiều nóng ít, dùng bài này hợp “Tiểu Sài hồ thang” để trị gọi là bài “Sài bình thang” (Nội kinh thập di phương luận). Bài này gia Tang bạch bì gọi là bài “Đối kim ẩm tử” trị chứng tỳ vị thấp, người nặng da phù.

Trên lâm sàng có báo cáo dùng bài này trị viêm dạ dày mạn tính, đau dạ dày cơ năng, bụng đầy ăn kém, rêu lưỡi trắng dày.

Chú ý:

Bài thuốc vị đắng cay, ôn táo dễ tổn thương tân dịch, âm huyết, nên dùng thận trọng đối với phụ nữ có thai.