MẠCH MÔN ĐÔNG THANG

(Kim quỹ yếu lược)

Thành phần:

Mạch môn 12 – 24g

Đảng sâm 12 – 16g

Chế Bán hạ 8 – 10g

Đại táo 4 quả

Cam thảo 4g

Gạo tẻ 20 – 40g

Cách dùng: sắc nước uống.

Tác dụng: Ích vị sinh tân, giáng nghịch, hạ khí.

Giải thích bài thuốc:

Bài thuốc chủ trị chứng Phế nuy do vị tân dịch bất túc, hư nhiệt gây nên, thường có các triệu chứng ho đờm dãi rất nhiều, khí suyễn khó thở, họng khô mồm táo, lưỡi đỏ khô ít rêu, mạch hư sác.

Do đó, phép chữa là ích vị sinh tân giáng khí nghịch. Trong bài:

Mạch môn: thanh vị hư nhiệt mà sinh tân dịch là chủ dược.

Sâm, Cam, Táo, Gạo tẻ có tác dụng ích vị khí, sinh âm dịch làm cho tân dịch có thể dưỡng được phế âm.

Bán hạ: khai thông vị khí, giáng khí nghịch, hóa đờm dãi.

Cam thảo dùng sống có tác dụng thanh nhiệt lợi yết hầu.

Các vị thuốc cùng dùng có tác dụng dưỡng vị, nhuận phế giáng hư hỏa, lợi yết hầu làm cho ho khó thở tự khỏi.

Ứng dụng lâm sàng:

Đây là bài thuốc chủ yếu trị Phế nuy thuộc hội chứng âm hư.

1. Nếu tân dịch tổn thương nặng gia thêm Sa sâm, Ngọc trúc để dưỡng phế vị tư âm sinh tân.
2. Nếu có triệu chứng (sốt về chiều) gia Ngân sài hồ, Địa cốt bì.
3. Bài thuốc có thể dùng chữa lóet dạ dày hành tá tràng thuộc thể âm hư có các triệu chứng vùng thượng vị nóng đau, mồm khô, đại tiện táo bón, lưỡi đỏ ít rêu, gia thêm Thạch hộc, Bạch thược, Rễ lúa nếp, Mai mực để dưỡng âm chỉ thống.
4. Chú ý: Trường hợp phế nuy thuộc chứng hư hàn không nên dùng bài này.