Triệu chứng và điều trị chảy máu cam

1. Chảy máu mũi là gì?

Chảy máu mũi còn được gọi là chảy máu cam, là tính trạng có máu chảy ra từ một bên hoặc cả 2 bên mũi. Hầu hết các trường hợp chảy máu cam đều xuất hiện ở một bên mũi, ít khi xuất hiện ở cả 2 mũi. Đây không phải là một bệnh, mà là triệu chứng chung do nhiều nguyên nhân gây nên. 

Phần lớn ai cũng từng bị chảy máu cam ít nhất một lần trong đời, thường xảy ra nhất đối với trẻ em. Tình trạng này thường nhẹ và có thể tự xử lý tại chỗ. Tuy nhiên nếu không được xử trí kịp thời và đúng cách, người bệnh có thể gặp các vấn đề nguy hiểm, thậm chí để lại nhiều biến chứng sau này. 

Trẻ em thường bị chảy máu cam nhiều hơn so với người lớn

Phân loại chảy máu cam: 

Gồm có 3 loại chảy máu cam, đó là: 

• Chảy máu do điểm mạch Kisselbach.

• Chảy máu do động mạch.

• Chảy máu toả lan do mao mạch.

Chẩn đoán vị trí chảy máu: 

– Chảy máu mũi trước: là tình trạng chảy máu ở phía trước mũi. Phần lớn các trường hợp chảy máu cam chính là chảy máu ở mũi trước, chảy máu ở mũi trước chiếm đến 90% các trường hợp chảy máu cam. Máu chảy từ vị trí vách ngăn 2 lỗ mũi, tại đây chứa hệ thống mạch máu dày đặc và rất dễ vỡ khi gặp các chấn thương. Ở chảy máu mũi trước, lượng máu chảy ít nhưng kéo dài, thường chảy ở một bên mũi, nếu được sơ cứu và xử lý kịp thời thì máu sẽ ngừng chảy.

Tình trạng chảy máu phần trước mũi thường gặp ở những người sống nơi có khí hậu lạnh lẽo, khô hanh hoặc sử dụng điều hòa, lò sưởi trong một thời gian dài. Điều này sẽ làm cho niêm mạc mũi khô, không duy trì được độ đàn hồi và dần bị đóng vảy, nứt nẻ dẫn đến chảy máu.

– Chảy máu mũi sau: là tình trạng máu chảy xuất phát từ các phần trong và sâu của mũi, chiếm khoảng 10% các trường hợp chảy máu cam. Người lớn tuổi, người cao huyết áp hoặc bị chấn thương vùng mặt, mũi thường gặp phải tình trạng này. Ở trường hợp này, máu thường chảy cả 2 bên mũi, lượng máu nhiều và có thể chạy về phía sau rồi xuống cổ họng. Chảy máu phía sau mũi thường khó kiểm soát và nguy hiểm hơn, bệnh nhân có thể rơi vào cơn nguy kịch nếu không được phát hiện và can thiệp đúng cách. 

Rất khó để nhận biết chảy máu cam xuất phát từ mũi trước hay mũi sau. Cả hai trường hợp chảy máu cam đều nguy hiểm nếu không được phát hiện sớm, trong đó chảy máu ở mũi sau nguy hiểm hơn. Nếu có xuất hiện dấu hiệu chảy máu mũi, bạn cần đến ngay cơ sở y tế để sơ cứu và xử lý kịp thời.

2. Nguyên nhân chảy máu mũi

Ở trẻ em, tỷ lệ chảy máu cam cao gấp 2 lần so với người trưởng thành. Nguyên nhân của chảy máu cam là do sự vỡ các mạch máu trong mũi, gây ra tình trạng chảy máu. Thông thường tình trạng chảy máu cam xảy ra đột ngột và khó xác định nguyên nhân rõ ràng. Một số nguyên nhân gây vỡ mạch máu mũi, dẫn đến chảy máu cam:

• Thời tiết khô, lạnh hoặc quá nóng gây giãn mạch máu, mạch máu mẫn cảm và dễ vỡ.

• Các nhiễm trùng gây viêm tại chỗ: viêm mũi, viêm xoang, viêm loét mũi,…

• Chấn thương vùng mặt, mũi: bị đánh vào mũi, tai nạn gây gãy xương cánh mũi, gãy vách ngăn mũi, vỡ xương hàm, gãy xương hàm trên, vỡ xoang trán,…

• Thói quen ngoáy mũi mạnh tay gây tổn thương niêm mạc và mạch máu mũi.

Ngoáy mũi mạnh rất dễ gây chảy máu mũi

• Dị vật rơi vào mũi gây tổn thương mũi.

• Các khối u trong mũi: u mạch máu dưới mũi, polyp mũi thể chảy máu, u xơ vòm họng, ung thư vòm họng,…

• Bị cảm lạnh, dị ứng, xì mũi liên tục với cường độ mạnh.

• Bị rối loạn đông máu kèm theo các bệnh cấp tính: cúm, sởi, thủy đậu, thương hàn, sốt xuất huyết, sốt rét,…

• Bệnh về máu: xuất huyết giảm tiểu cầu vô căn, rối loạn chảy máu, giảm prothrombine, giãn mao mạch,…

• Thiếu vitamin C, K: vitamin C giúp cho độ bền của thành mạch, vitamin K tham gia vào quá trình đông máu. Nếu thiếu 2 vitamin này, cơ thể rất dễ gặp phải các tình trạng gây chảy máu, xuất huyết.

• Sử dụng nhiều chất hóa học như cocain, aspirin, amoniac, thuốc kháng viêm, thuốc xịt mũi và một số thuốc gây dị ứng.

3. Xử trí khi bị chảy máu cam

Mặc dù đây là tình trạng khá phổ biến nhưng không vì thế mà chủ quan. Người bị chảy máu mũi nếu không được sơ cứu và điều trị kịp thời sẽ rất nguy hiểm.

Sơ cứu ban đầu: Đây là việc ưu tiên hàng đầu khi có người bị chảy máu mũi. 

• Đặt bệnh nhân ở tư thế ngồi thẳng, đầu hơi ngả về phía trước.

• Bóp chặt cánh mũi và thực hiện thở bằng miệng khoảng 10 – 15 phút đến khi máu chảy chậm hoặc ngừng chảy. 

• Có thể sử dụng bông có tẩm thuốc co mạch để sâu vào vị trí chảy máu.

• Không nên ngả đầu về phía sau vì máu sẽ chảy vào cổ họng, khí quản gây nên các vấn đề về hô hấp. 

• Nếu có thể thì nên khạc nhổ máu trong cổ họng và miệng ra ngoài.

Sơ cứu khi chảy máu cam đúng cách

Trong trường hợp nhẹ có thể chỉ sơ cứu tại chỗ mà không cần đưa đến cấp cứu tại bệnh viện. Tuy nhiên nếu thấy bệnh nhân xuất hiện các dấu hiệu: trụy mạch, xanh nhợt, toát mồ hôi, thở khó,… thì cần đưa ngay đến bác sĩ để được cấp cứu kịp thời.

4. Phòng ngừa chảy máu cam

Chảy máu cam thường khó kiểm soát. Tuy nhiên có thể phòng ngừa tình trạng này bằng những cách sau đây:

• Hạn chế ngoáy mũi quá nhiều, quá mạnh hoặc tác động tiêu cực đến mũi, vùng mặt.

• Khi thời tiết khô hanh, nóng, cần đeo khẩu trang bảo vệ mũi.

• Không nên ngồi điều hòa quá lâu, cần thường xuyên thay đổi không khí sinh hoạt và làm việc.

• Thường xuyên vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý, vệ sinh mũi đúng cách.

• Ăn uống đủ chất, đặc biệt là bổ sung đầy đủ vitamin C.

Bổ sung đầy đủ vitamin C vào bữa ăn hàng ngày để ngăn ngừa chảy máu cam

Chảy máu mũi (chảy máu cam) là một hiện tượng không còn gì xa lạ. Cần phát hiện sớm tình trạng chảy máu cam để xử lý, cấp cứu kịp thời. Nếu tình trạng chảy máu cam xuất hiện nhiều lần mà không rõ nguyên nhân, bạn cần gặp bác sĩ chuyên khoa để khám cụ thể