Trong Đông y có những vị thuốc hết sức thú vị. Đó có thể là những thứ mà bình thường người ta sẽ bỏ đi không dùng. Ví dụ như vị thuốc Bạch cương tàm (hoặc Bạch cương tằm), đó là những con tằm ăn dâu bị nhiễm khuẩn Batrytis bassiana Bals rồi chết cứng (tằm vôi). Những người làm thuốc sẽ nhặt lấy từng con rồi đem phơi khô. Thế là đã có một vị thuốc.
1. Đặc điểm vị thuốc Bạch cương tàm
Nên chọn lấy những con tằm bị chết trắng nằm thẳng cứng đờ trong nong mới là thuốc tốt. Những con tằm chết do nguyên nhân khác, hoặc là tằm bủng tằm xấu được đem luộc rồi phơi khô trộn ít bột nếp, hoặc tẩm vôi cho trắng ra, để làm giả, sử dụng sẽ không mấy công hiệu.
2. Thành phần hóa học
Trong Bạch cương tàm chứa: chất protid khoảng 67%, chất béo 4.5%, độ tro 6.34%.
3. Thu hái, chế biến và bảo quản
3.1. Thu hái
Vị thuốc này có thể lấy được quanh năm, nhưng thường nhiều hơn vào mùa xuân và mùa thu.
3.2. Chế biến
Có nhiều cách bào chế:
- Theo Trung y: ngâm vào nước vo gạo một ngày đêm cho nhớt dầu nổi lên mặt nước, sấy khô nhỏ lửa, chùi sạch lông vàng và miệng đen rồi tán bột (theo Lôi Công).
- Theo kinh nghiệm Việt Nam: ngâm nước vo gạo một đêm, quấy nhẹ tay cho tơ và nhớt ra hết, vớt ra, đem phơi hoặc sấy khô. Dùng vào thuốc thang hoặc tán bột làm hoàn tán.
3.3. Bảo quản
Dùng vôi để bảo quản, để nơi khô ráo, chú ý tránh ẩm thấp, bụi bẩn.
4. Công dụng của vị thuốc Bạch cương tàm
Tính vị: mặn, cay, bình. Quy kinh can, phế.
Tác dụng: tức phong chỉ kinh, khứ phong chỉ thống, hoá đàm tán kết.
Chỉ định:
Điều trị chứng trẻ em đàm nhiệt gây co giất cấp, thường dùng với toàn yết, ngưu hoàng, đởm nam tinh như bài thiên kim tán. Điều trị trẻ em tỳ hư gây đại tiện lỏng nát, sống phân thường dùng với đảng sâm, bạch truật, thiên ma như bài tỉnh tỳ tán. Điều trị chứng phá thương phong thường dùng với toàn yết, ngô công, câu đằng như bài nhiếp phong tán.
Điều trị chứng trúng phong kinh lạc, khẩu nhãn oa tà thường dùng với toàn yết, bạch phụ tử như bài khiên chính tán.
Điều trị chứng phong nhiệt gây đau đầu, mắt đỏ xưng đau thường dùng với tang diệp, mộc tặc, kinh giới như bài bạch cương tàm tán. Điều trị chứng phong nhiệt thượng công gây hầu họng xưng đau thường dùng với cát cánh, kinh giới, cam thảo như bài lục vị thang. Điều trị phong chẩn, có thể dùng cương tàm tán bột uống, hoặc dùng với thuyền thoái, bạc hà.
Điều trị chứng đàm hạch, loa lịch thường dùng với bối mẫu, hạ khô thảo, liên kiều.
Liều dùng: 3 -10g.
5. Liều lượng
Ngày dùng 6 – 12g.
6. Chú ý
Các trường hợp huyết hư không nên sử dụng.
7. Một số bài thuốc sử dụng Bạch cương tàm
7.1. Bài thuốc chữa trẻ em bị co giật
Bạch cương tàm, Toàn yết (2 vị bằng lượng nhau), Thiên hùng, Phụ tử (giảm nửa lượng so với Cương tàm, Toàn yết). Các vị chế ra bột, uống với nước sắc gừng sống.
7.2. Bài thuốc chữa những người uống rượu, bị phát ho dữ dội
Bạch cương tàm bồi khô làm bột, mỗi lần uống khoảng 4g, dùng nước trà làm thang để uống.
7.3. Bài thuốc chữa người bỗng nhiên bị nhức đầu
Bạch cương tàm làm ra bột, mỗi lần dùng nước sôi thật kỹ uống nóng khoảng 8g.
7.4. Bài thuốc chữa người bị sâu răng hoặc vì gió mà đau răng
Bạch cương tàm sao với Tàm thuế chỉ thì đốt, 2 thứ lượng bằng nhau, làm thành bột sát vào chỗ răng đau rồi súc miệng sạch lại.
7.5. Phương thuốc chữa những người mặt bị nhám đen hoặc sần sùi lâu ngày không khỏi
Bạch cương tàm làm thành bột, hòa với nước rồi bôi mặt.
7.6. Bài thuốc chữa chứng trẻ em bị lở miệng, tất cả những chỗ lở trắng bợt
Dùng Bạch cương tàm sao vàng rồi lau bỏ lông, tán ra bột hòa với mật, dùng bôi những chỗ lở ấy.
7.7. Bài thuốc chữa những người bị vết thương hoặc đứt tay chân
Dùng Bạch cương tàm sao vàng làm ra bột rịt hoặc đắp vào vết thương ấy.
7.8. Phương thuốc chữa phụ nữ đang nuôi con mà mạch sữa không thông
Bạch cương tàm làm ra bột, dùng rượu làm thang mà uống 12g, một lát sau lấy dầu mè, nước trà 1 chén đổ vào đầu vú, rồi dùng lược chải đầu, hoặc tay con gái se vuốt xuôi như chải cho nó thuận dòng. Làm khoảng ba mươi lần sữa sẽ chảy ra.
Để lại một phản hồi