Sâm vũ diệp (Tam thất hoang) là một loại sâm quý phân bố chủ yếu ở các vùng núi phía Bắc nước ta. Tuy vậy, không ít người vẫn còn chưa rõ về nhiều công dụng tuyệt vời của vị thuốc này.
Sâm vũ diệp là gì
Tên thường gọi: Sâm vũ diệp, Tam thất hoang, Tam thất lá xẻ, Vũ diệp tam thất, hoàng liên thất…
Sâm có tên khoa học: Panax bipinnatifidus Seem thuộc họ Nhân sâm (Araliaceae).
Mô tả toàn cây
Cây thảo sống nhiều năm, rễ dài có nhiều đốt, nhiều sẹo trên thân. Thân mảnh cao 10 đến 20cm, đôi khi cao đến 50cm, thường tàn vào mùa khô. Lá mọc xòe hình chân vịt, mép có răng cưa. Hoa màu trắng lục xếp 20 đến 30 cái thành tán đơn trên một trục dài như hình pháo hoa. Quả mọng, khi chín màu đỏ có 1 hoặc 2 hạt.
Ra hoa vào tháng 7 đến 9.
Bộ phận dùng: Rễ củ – Radix Panacis Bipinnatifidi.
Đặc điểm sinh trưởng, thu hái và chế biến
Sâm vũ diệp phân bố ở phía Nam Trung Quốc và Bắc Việt Nam, ở độ cao 1900-2400m trong rừng mưa nhiệt đới ẩm. Cây mọc hoang ở vùng núi cao lạnh của SaPa, Lào Cai. Được trồng và mọc tốt như Tam thất chủ yếu thu hoạch rễ củ ở những cây lâu năm, rửa sạch, phơi khô hay sấy khô
- Sâm vũ diệp có phần rễ dài có nhiều đốt, nhiều sẹo trên thân
Tác dụng của Sâm vũ diệp
Thành phần hóa học
Chủ yếu là các saponin
Ginsenoside Rb1, ginsenoside Rd, ginsenoside Rg1, notoginsenoside R2. Các ginsenoside này giao động từ 2 – 20% tùy theo năm tuổi
Tác dụng dược lý
Qua các nghiên cứu cho thấy Sâm vũ diệp có các tác dụng sau:
Ổn định mảng xơ vữa trong xơ vữa động mạch
Làm giãn mạch máu ngoại biên thông qua NO v2 cyclooxygenase
Kháng kết tập tiểu cầu
Điều hòa hướng lên các protein kháng viêm, sửa chữa chức năng ti thể và chống oxy hóa, bảo vệ cơ trơn mạch máu
Ức chế tăng sinh mạch máu thông qua nhiều con đường tín hiệu TGF‑β/Smad,
ERK, VEGFR-2 qua trung gian PI3K/Akt/mTOR. Đồng thời ức chế apoptosis thông qua tín hiệu AMPK/mTOR
Đảo ngược quá trình lão hóa thông qua ức chế con đường P16Ink4a/Rb và p19ArfMdm2/p53/p21Cip1/Waf1
Sâm vũ diệp trong y học cổ truyền
Theo y học cổ truyền, Sâm vũ diệp có vị đắng, nhạt, tính hàn. Có tác dụng tư bổ cường tráng, tiêu viêm giảm đau, khử ứ sinh tân, chỉ huyết.
Cách sử dụng Sâm vũ diệp
Liều dùng
Rễ củ Sâm vũ diệp dùng cầm máu các loại vết thương và xuất huyết. Cũng được dùng như Tam thất làm thuốc bổ chữa thiếu máu, xanh xao gầy còm nhất là đối với phụ nữ sau khi sinh đẻ, còn có tác dụng kích thích sinh dục và được dùng trong điều trị vô sinh.
Liều dùng 4-8g thuốc bột hoặc rượu thuốc.
Ở Vân Nam (Trung Quốc) người ta dùng rễ củ chữa thổ huyết, chảy máu mũi, đòn ngã tổn thương, thương tổn bên trong gây đau lưng.
Lưu ý khi sử dụng
Không nên sử dụng trên bệnh nhân huyết hư, nội hàn, tiêu chảy…
Tham khảo ý kiến bác sĩ, dược sĩ nếu:
Có thai hoặc cho con bú, bạn chỉ nên dùng thuốc theo khuyến cáo của bác sĩ. Dị ứng với bất kỳ chất nào của cây Tam thất hoang hoặc các loại thuốc, thảo mộc khác. Đang điều trị bệnh tật, rối loạn hoặc tình trạng bệnh nào khác. Bị dị ứng với bất kỳ yếu tố nào như: thực phẩm, thuốc nhuộm, chất bảo quản hay lông động vật…
Một số bài thuốc từ Sâm vũ diệp
Tam thất hoang ngâm rượu: Bài thuốc tăng cường sinh lực, bồi bổ cơ thể. Rửa sạch sâm và thái lát mỏng vừa đủ dày. Đổ ngập rượu theo tỷ lệ 100 gram sâm ngâm trong 2 – 3 lít rượu có độ rượu trên 50 đọ, cho vào bình thủy tinh ủ ít nhất 3 tháng ngâm. Mỗi ngày, bạn chỉ nên uống 50 – 100 ml. Tuyệt đối không uống nhiều và để đảm bảo sức khỏe hệ tiêu hóa, các bạn nên uống sau khi ăn.
Trà sâm vũ diệp
Dùng Tam thất hoang pha trà: Hãm 5 phút sử dụng 1 – 2 gram sâm vũ diệp cho vào cốc nước sôi là có thể uống. Trà ngâm có thể uống vài lần, có thể ăn luôn xác. Sử dụng trà thường xuyên giúp chống stress, bồi bổ cơ thể và cải thiện sức khỏe.
Ngâm sâm vũ diệp
Ngậm Tam thất hoang nguyên chất: ngậm sâm là một trong những cách đơn giản, giúp cải thiện tình trạng sức khỏe ở những đối tượng suy nhược cơ thể trầm trọng, hen suyễn, chán ăn hoặc có vấn đề công năng hô hấp. Thái một lát mỏng rễ củ và ngậm trong miệng. Thực hiện đều đặn mỗi ngày để nhận được hiệu quả tối ưu.
Dùng sâm vũ diệp tẩm mật ong. Tam thất hoang sau khi thu hoạch xong sẽ được rửa sạch và thái lát mỏng. Dùng thảo dược cho vào lọ thủy tinh và đổ ngập mật ong, đậy kín nắp và để nơi khô ráo, tránh ánh sáng. Có thể sử dụng sau 1 tháng ngâm tẩm. Mỗi ngày ngậm 3 – 5 lát sâm ngâm mật ong giúp tăng cường sức khỏe và cải thiện bệnh lý.
Sâm vũ diệp là một vị sâm quý tương đương với Sâm ngọc linh nhưng vẫn còn chưa được nhiều người biết tới. Hi vọng với bài viết trên có thể cung cấp cho bạn đọc một số thông tin hữu ích về tác dụng tuyệt vời của dược liệu này
Để lại một phản hồi