TỨ THẦN HOÀN

(Chứng trị chuẩn thằng)

Thành phần:

Bổ cốt chi 160g

Nhục đậu khấu (sao) 80g Ngũ vị tử 80g

Ngô thù du 40g Sinh khương 320g Đại táo 240g

Cách dùng: Bốn vị đầu tán bột mịn, dùng nước sắc Khương táo làm thang trộn với bột thuốc thêm ít bột mì vừa đủ luyện thành hoàn, mỗi lần uống 12 – 16g với nước muối nhạt hoặc nước sôi nguội, trước lúc ngủ.

Có thể làm thuốc thang sắc uống.

Liều lượng và các vị thuốc có thể gia giảm tùy tình hình bệnh lý.

Tác dụng: Ôn tỳ thận, cố sáp, chỉ tả.

Giải thích bài thuốc:

Bài này chủ yếu trị chứng tiết tả do tỳ thận hư hàn, sinh ra chứng tiêu chảy kéo dài vào buổi sáng sớm, lưng đau chân lạnh (do thận dương hư), người mệt mỏi, chán ăn (tỳ dương bất túc) do phép chữa ôn tỳ thận để chỉ tả.

Trong bài:

Bổ cốt chi bổ Mệnh môn hỏa, ôn dưỡng tỳ dương là chủ dược.

Nhục đậu khấu: ôn tỳ sáp tràng.

Ngô thù du: ôn trung khu hàn.

Ngũ vị tử: toan liễm cố sáp thêm Sinh khương ôn tỳ vị. Đại táo: bổ tỳ dưỡng vị.

Các vị hợp thành một bài thuốc có tác dụng ôn tỳ thận, sáp tràng, chỉ tả.

Ứng dụng lâm sàng:

Bài này trên lâm sàng thường được sử dụng để chữa các bệnh viêm đại tràng mạn, lao ruột có hội chứng tỳ thận hư hàn, tiêu chảy kéo dài hoặc vào lúc sáng sớm.

1. Trường hợp tiêu chảy lâu ngày có biến chứng sa trực tràng nên thêm Đảng sâm, Hoàng kỳ, Thăng ma để ích khí thăng đề.
2. Trường hợp tiêu chảy khó cầm, lưng đau chân lạnh nhiều thuộc tỳ dương hư nặng gia Phụ tử chế, Nhục quế để ôn bổ thận dương.
3. Trường hợp bụng dưới đau nhiều, dùng bài này bỏ Ngũ vị tử, Ngô thù du gia Hồi hương để ôn thận hành khí chỉ thống.

Chú ý:

Trường hợp rối loạn tiêu hóa kéo dài do thực tích không dùng bài này.

Có báo cáo bài này trị viêm đại tràng cơ năng, tiêu chảy mạn tính có kết quả.