I. ĐẠI CƯƠNG
Thai nghén là những thay đổi về giải phẫu, sinh lý ở một số cơ quan, bộ phận của người phụ nữ để đáp ứng với nhu cầu phát triển của thai nhi. Về lâm sàng thời kỳ thai nghén chia làm hai giai đoạn:
– Giai đoạn 4 tháng rưỡi đầu: giai đoạn này các triệu chứng lâm sàng thường chưa rõ ràng, đặc biệt là trong tháng đầu.
– Giai đoạn 4 tháng rưỡi sau: lúc này có các dấu hiệu: cử động của thai nhi, nghe được tiếng tim thai dễ dàng, đặc biệt sờ nắn được các phần của thai.
II. CHẨN ĐOÁN THAI NGHÉN TRONG THỜI KỲ 4 THÁNG RƯỠI ĐẦU
1. Chẩn đoán xác định
a) Triệu chứng cơ năng
– Có dấu hiệu tắt kinh: với phụ nữ khoẻ mạnh, kinh nguyệt đều hàng tháng.
– Có dấu hiệu nghén: là cơ thể người phụ nữ thay đổi để đáp ứng kích thích sinh lý do thai và phần phụ của thai gây nên biểu hiện
+ Buồn nôn, hoặc nôn: hay nôn vào buổi sáng.
+ Tăng tiết nước bọt hay nhổ vặt.
+ Thèm ăn hoặc chán ăn một loại thức ăn mà từ trước đến nay không thích hoặc rất thích.
+ Thay đổi về khứu giác: sợ khói thuốc, sợ mùi thơm.
+ Thay đổi tâm thần kinh: tính tình thay đổi, dễ cáu gắt, buồn ngủ, mệt mỏi.
b) Triệu chứng thực thể
* Ở mặt:
+ Có vết rám 2 bên gò má, ở bụng xuất hiện nhiều vết sạm nâu 2 bên và đường giữa bụng, do nội tiết tố sản sinh nhiều sắc tố Melamin và tăng cao khi bắt đầu có thai.
+ Có thể thấy vết rạn màu trắng là do hiện tượng căng dãn da, hiện tượng này sẽ mất đi sau khi đẻ vài tuần.
* Vú phát triển to nhanh theo tuổi thai, quầng vú sẫm màu, hạt Montgomery nổi rõ(do ống tuyến bã phát triển nhanh lồi lên thành những hạt màu đỏ hồng ở vòng quanh vú ).
* Niêm mạc âm đạo và cổ tử cung tím.
* Tử cung to, eo tử cung mềm khi thăm khám âm đạo kết hợp nắn bụng thấy:
+ Dấu hiệu Hegar (+): chứng tỏ eo tử cung mềm (không nên làm vì dễ sẩy thai).
Eo tử cung là một vòng nhỏ cao 0,5 – 1cm nằm giữa thân và cổ tử cung khi có thai ảnh hưởng của nội tiết tố thai nghén, eo tử cung mềm, eo tử cung có thể không nắn thấy nhưng khối thân tử cung như tách rời khỏi cổ tử cung.
+ Dấu hiệu Noble (+): chứng tỏ tử cung to.
Thai trong 3 tháng đầu đường kính trước sau của tử cung lớn nhanh hơn đường kính ngang nên tử cung có hình tròn, phần dưới phình to lên khi khám qua túi cùng bên thấy tử cung to là dấu hiệu Noble (+)
c) Cận lâm sàng:
– Dùng que thử nhanh (+): hCG (hunman chorinic gonadotropin) là hormone hướng sinh dục rau thai do rau thai tiết ra, hai tuần lễ sau khi thụ thai lượng hCG chế tiết trong cơ thể và thải ra nước tiểu, vì vậy ta có thể phát hiện được
– Siêu âm: thấy hình ảnh thai nhi trong tử cung (hình ảnh túi ối, mầm thai và tim thai).
2. Chẩn đoán phân biệt:
– Rối loạn kinh nguyệt, mất kinh nhưng không phải có thai: rối loạn nội tiết, bệnh nội khoa nặng.
– Nghén giả: gặp ở những người quá mong con.
– U xơ tử cung, u nang buồng trứng.
Ngoài ra cần chẩn đoán với một số trường hợp thai bệnh lý, thường gặp trong tháng đầu của thai nghén như: chửa ngoài tử cung, chửa trứng, thai chết lưu.
III. CHẨN ĐOÁN THAI NGHÉN BỐN THÁNG RƯỠI SAU
Dựa vào thăm khám:
– Tắt kinh vẫn kéo dài.
– Các thay đổi ở da, vú rõ hơn, âm đạo, cổ tử cung tím rõ, mềm dần
– Tử cung ngày càng to lên rõ rệt phù hợp với tuổi thai. tháng đầu tử cung còn ở dưới khớp vệ ,từ tháng thứ hai trở đi trung bình mỗi tháng tử cung cao lên phía trên khớp vệ 4 cm , nhờ tính chất này người ta có thể tính được tuổi thai
|
T =
|
Chiều cao tử cung
|
+ 1
|
|
4
|
– Các cử động của thai còn gọi là hiện tượng thai máy: con so thai máy ở tháng thứ 5, con dạ từ tháng 4 đến 4 tháng rưỡi và thai đạp ở ba tháng cuối).
– Nắn bụng: sờ được các phần của thai. đó là đầu, mông của thai nhi cần xác định ở thai tháng thứ 9
– Nghe tim thai rõ bằng ống nghe gỗ hoặc Doppler
– Siêu âm xác định tình trạng thai và phần phụ của thai.
Để lại một phản hồi